مثانه و عفونت ادراری

بدن از طریق کلیه ها مواد زائد را دفع کرده وتعادل آب والکترولیت را حفظ می کند پس از تصفیه کلیوی ادرار تشکیل شده واز طریق میزنای وارد مثانه می شود.مثانه به هنگام پر شدن پیامی به نخاع ومغز می فرستد که به دنبال آن احساس دفع ادرار ایجاد می شود. بعد از وارد شدن ضایعه نخاعی پیامی بین مغز ومثانه از طریق نخاع دانتقال نیافته وفرد پر وخالی شدن مثانه را احساس نمی کند درنتیجه انقباض عضلات جدار مثانه (دتروسور detrusor ) از بین رفته ودفع ادرار به حالت طبیعی صورت نخواهد گرفت .

بعلاوه عدم پر وخالی شدن منظم وکامل  مثانه در این افراد امکان رشد میکروبی وابتلا به عفونت مجاری ادراری را افزایش می دهد.
 
لازم به ذکر است که عفونت ادراری مکرر میتواند آسیب جدی به مثانه  میزنای وکلیه ها وارد کند.

با توجه به شدت ونوع ضایعه نخاعی دو حالت ممکن است برای عضلات مثانه بوجود آید: مثانه اسپاستیک(Hyperactive)
در این حال مثانه دچار انقباض دائمی شده وبه عبارت دیگر تون عضله دتروسور افزایش یافته ودرنتیجه مثانه قادر به نگهداری ادرار نمی باشد وبه عبارت دیگر بی اختیاری دفع ادرار میشود.

مثانه شل (Floppy)
در این حالت دتروسور منقبض نمی شودوبه علت پر شدن بیش از حد مثانه عضلات دیواره آن بیشتر از حد طبیعی کشیده می شود عوامل فوق منجر به کاهش کارایی مثانه وهمچنین افزایش خطر عفونت مجاری ادراری ( (Urinary Tract Infection می شود.

 اقدامات لازم برای کنترل مشکلات مثانه
?    حفظ بهداشت ونظافت به هنگام تخلیه مثانه برای پیشگیری از بروز عفونت ادراری بسیار مهم است.
?    استفاده از سوند به صورت دائمی یا متناوب
?    استفاده از کاندم خارجی برای مردان
?    فرد باید نحوه صحیح قرار دادن سوند رابیاموزد
?    تحریک مثانه توسط فشار دستی
?    ضربه زدن به مثانه با انگشت وکنار دست به طور مکرر برای تحریک انقباض عضله دتروسور
?    تکنیک های جراحی نظیر وارد کردن سوند از طریق ناحیه فوق عانه ای به داخل مثانه
?    درموارد خاص نیز از تکنیک برداشتن عضله اسفنکتر استفاده می شودکه دراین صورت همیشه باید از کیسه جمع کننده ادرار استفاده کند
?    به طور کلی مساله مهم جلوگیری از پرشدن بیش از حد مثانه می باشد
?    بنابر ضرورت دربرخی افراد از ترکیبی از روشها استفاده میشود
?    درصورت بروز تب ولرز ویا مشاهده خون درادرار مراجعه به پزشک را نباید به تعویق انداخت
?    دارودرمانی به هنگام ابتلا به عفونت معمولا" برای درمان عفونت مجاری اداری از ترکیبی از آنتی بیوتیکها استفاده می کنند.

توصیه های تغذیه ای برای پیشگیری ودمان مشکلات سیستم دفع ادرار
?    نوشیدن 10-8 لیوان آب درروز درصورتیکه ادرار بد بو پررنگ وابری باشد مصرف اب باید افزایش یابد.درهنگام ابتلا به عفونت ادراری  افزایش دریافت مواد غذایی که باعث اسیدی شدن ادرار میشودموثر است.لازم است که یادآوری شود که ادرار قلیایی محیط مناسبی را برای رشد باکتریها ی عفونت زا فراهم می کند . برعکس موادغذایی که باعث اسیدی شدن ادرار می شودنظیر نان ها ?انواع گوشت ?آلو ?ذغال اخته ? عدس ?ذرت ?گردو ? بادام زمینی در از بین بردن عفونتها موثرند.
?    افزايش دريافت كاروتنوئيد ها كه از منابع غني ويتامين A ميباشد.سبزيجات وميوه جات زرد رنگ وقرمز رنگ  از منابع  سرشار كاروتنوئيد ميباشد.
?    هنگام ابتلا به عفونت مجاري ادراري بايد از مصرف غذاهاي تند و پر ادويه كه باعث تحريك بيشتر ديواره مجاري مي شود پرهيز شود.
?    هنگام ابتلا به عفونت مجاري ادراري بايد از مصرف غذاهاي شيرين وغني از قند هاي ساده خودداري كرد.
?    نوشيدن آب ذغال اخته كه از اتصال باكترثي اشرشياكلي ( E.Coli)  به ديواره مجاري ادراري جلوگيري مي كند. نيز توصيه مي شود.لازم به ذکر است بدانید که ذغال اخته بر تمامی انواع باکتریها موثر نمی باشد . در صورت موثر بودن باید به طور مرتب ومستمر مصرف شود زیرا بعد از قطع مصرف اثرات آن از بین میرود
?    پرهیز از مصرف زیاد نوشیدنیها ی کربناته و قندی
?    پرهیز از نوشیدن الکل
?    دریافت کلسیم باید از منابع غذایی نظیر شیر وماست کم چرب و کلم بروکلی باشد .استفاده از رژیم غذایی با پروتئین متوسط برای این افراد توصیه میشود .لازم به ذکر است مصرف زیاد پروتئین باعث دفع بیشترکلسیم می گردد که در این خطر تشکیل سنگ افزایش می یابد .
?    محدودیت در مصرف مواد غذایی با اگزالات بالا( اسفناج ، توت فرنگی ، کلم ، ریواس ، شکلات ، اسفناج ، چای ، مغزها خصوصا بادام زمینی ، سبوس گندم وانواع کولا ) و همچنین پرهیز از مصرف همزمان این مواد غذایی همراه با منابع سرشار از کلسیم .این امر برای جذب بهتر کلسیم و پیشگیری از تشکیل سنگ اگزالات کسیم بسیار مهم است .
?    استفاده از مواد غذایی با خاکستر قلیایی در موارد ابتلا به سنگ های اوراته و اگزالاته . این مواد غذایی شامل شیر ، کلیه میوه ها به جز آلو و کلیه سبزیجات بجز عدس و ذرت میباشد .
?    استفاده از ویتامین ب 6 باعث کاهش تشکیل سنگهای اگزالاته به میزان 50درصد میگردد ضمن اینکه برای درمان این سنگ ها نیز میتواند مفید باشد .
?    محدودیت در مصرف مواد غذایی پروتئینی در صورت بروز نارسایی در عملکرد کلیوی تحت نظر متخصص ضروری است .در غیر اینصورت استفاده از منابع پروتئینی با ارزش بیولوژیکی بالا از قبیل گوشت قرمز ، گوشت ماکیان ، ماهی ، پنیر و تخم مرغ بلا مانع است .

سنگهای مجاری ادراری و کلیه :
از آنجایی که احتمال تشکیل سنگ های ادراری در مبتلایان به ضایعه نخاعی افزایش می یابد ، این افراد باید بیش مراقب سلامت کلیه های و مجاری ادراری خود باشند و در جهت رفع عوامل اقدام نمایند .

عوامل موثر در ایجاد سنگ های مجاری ا دراری در مبتلایان به ضایعه نخاعی
?    دهیدراتاسیون معمولا" مبتلایان به ضایعه نخاعی برای اجتناب از دفع اد رار از نوشیدن آب حتی به مقدار معمول پرهیز می کنند .که این دامر از عوامل خطر زمینه ای در تشکیل سنگ می  باشد.خصوصا" اگر فرد سابقه فردي ويا خانوادگي در اين مورد داشته باشد .
?    مثانه شل
?    بي تحركي باعث آزاد شدن كلسيم از استخوان ها به جريان خون ميگردد كه نهايتا" باعث افزايش بار كليوي ميگردد
?    رژيم غذايي مبتلايان بايد بدانند مصرف زياد از حد كلسيم نه تنها كمكي به آنها نمي كند بلكه خطر تشكيل فرد را در افرادي كه خصوصا" زمينه ژنتيكي دارند افزايش مي دهد .ضمنا" مصرف بالاي غذاهاي غني از اگزالات نيز ميتواند خطر ساز باشد
?    دريافت بالاي ويتامين B  به ويژه در افرادي كه زمينه ژنتيكي دارند
?    برخي عوامل متابوليكي مانند هيپر پاراتيروئيديسم ? اسيد اوريك بالا ونقص ژنتيكي در متابوليسم اسيد آمينه سيستئين نيز خطر تشكيل سنگ را در تمام افراد افزايش مي دهد.

علائم
?    درد فوق العاده شديد
?    در برخي موارد هماتوري (خون در ادرار)
?    اليگوري(بند آمدن ادرار درصورت مسدود شدن مجرا توسط سنگ)

توصيه هاي تغذيه اي به هنگام ابتلا به سنگ هاي ادراري
?    نوشيدن 10-8 ليوان آب در روز .البته درصورتيكه ادرار بد بو ?پررنگ و ابري باشد مصرف آب بايد باز هم افزايش يابد .
?    پرهيز ار مصرف نوشيدنيهاي كربناته وقندي.
?    پرهيز از نوشيدرن الكل
?    محدوديت در مصرف آب سيب وآب گرپ فروت
?    دريافت كلسيم بايد تا 1000 ميلي گرم در روز براي جلوگيري از تشكيل ويا عود مجدد سنگ هاي اگزالات كلسيم توصيه ميشود .بهترين منابع غذايي براي تامين اين نياز عبارتند از :شير ماست كم چرب وكلم بروكلي
?    استفاده از رژيم غذايي با پرتئين متوسط براي اين افراد توصيه مي شود .لازم به ذكر است مصرف زياد پروتئين باعث دفع بيشتر كلسيم مي گردد كه در اين صورت خطر تشكيل سنگ افزايش مي يابد
?    محدوديت در مصرف مواد غذايي با اگزالات بالا (اسفناج-توت فرنگي ?كلم-ريواس- شكلات ?اسفناج- چاي ?مغزها خصوصا" بادام زمینی سبوس گندم وانواع کولاها ) وهمچنین پرهیز از مصرف همزمان این مواد غذایی همراه با منابع سرشار از کلسیم .رعایت این نکته برای جذب بهتر کلسیم وپیشگیری از تشکیل سنگ اگزالات کلسیم بسیار مهم است .
?    استفاده از مواد غذایی با خاکستر قلیایی در موارد ابتلا به سنگهای اوراته واگزالاته توصیه می شود.این مواد غذایی شامل شیر ?کلیه  میوه ها به جز آلو و کلیه سبزیجات به جز عدس وذرت می باشد .
?    محدود کردن مصرف سدیم به میزان 2 گرم در روز .
?    استفاده از ویتامین B6 باعث کاهش تشکیل سنگهای اگزالاته به میزان 50% می گردد ضمن اینکه ویتامین B6 برای درمان این سنگها نیز میتواند مفید باشد.

       در موارد ابتلا به سنگهای مجاری ادراری مواد غذایی باید با توجه به نوع سنگ اتخاذ گردد . بنابراین توصیه می گردد به متخصص تغذیه مراجعه شود